Samen Heemstede waterproof maken
Als u onder de douche staat, verdwijnt het overtollige water naar de afvoer. Tijdens een regenbui stroomt het water weg via putten in de straat. Dat vinden we in Nederland allemaal heel normaal, we denken er nauwelijks over na. Toch komt er heel wat kijken bij waterbeheer, zeker nu door de klimaatverandering het weer steeds extremer wordt. Voor de gemeente Heemstede is toekomstbestendig waterbeheer dan ook een belangrijk thema.
Sinds de komst van het rioolsysteem is de volksgezondheid met sprongen vooruitgegaan. Doordat allerlei soorten afval niet meer in het oppervlaktewater terechtkomen, maar worden afgevoerd en gezuiverd, is een groot aantal nare ziektes uit Nederland verdwenen. “Nog altijd staat volksgezondheid op nummer 1 als het gaat om waterbeheer”, vertellen Carlieke te Beest, bij de gemeente Heemstede verantwoordelijk voor beleid, strategie en projectleiding op het gebied van waterbeheer, en projectmedewerker Jochem Zielstra, die de werkvoorbereiding en het beheer voor zijn rekening neemt. “Naast kwaliteit is duurzaamheid een belangrijk thema geworden.”
Oplossingen vinden
Hier en daar zijn er nog overstorten die, als het heel hard regent, afvalwater lozen op het oppervlaktewater. “Riooloverstorten beïnvloeden de kwaliteit van het oppervlaktewater. Gelukkig wordt deze invloed steeds minder omdat we daarvoor andere oplossingen hebben gevonden, zoals ondergrondse kelders om vuil water op te vangen.” Ook het scheiden van afvalwater draagt belangrijk bij aan de waterkwaliteit. “Vroeger kwam al het afvalwater – van huishoudens en regenwater – in de zuivering terecht. Regenwater hoeft echter niet gezuiverd te worden. Daarom leggen we bij nieuwbouw en renovatie een hemelwaterriool aan, zodat het regenwater naar de sloot kan worden afgevoerd.”
De afgelopen vijftien tot twintig jaar heeft gemeente Heemstede veel geïnvesteerd in het rioolstelsel om het klimaatbestendig te maken. “Dat doen we bijvoorbeeld door buizen met een grotere diameter te gebruiken en knelpunten in de waterafvoer op te lossen.” De recente wateroverlast heeft aangetoond dat deze maatregelen hard nodig zijn. “De extremen die we nu meemaken, had het KNMI pas voor over vijftien tot twintig jaar voorspeld. Gelukkig zijn wij op tijd begonnen met vernieuwing en verbetering.”
Water tijdelijk opvangen
Op basis van de nieuwe klimaatscenario’s treft Heemstede nog meer maatregelen. “We onderzoeken de mogelijkheden om bij extreme regenval het water tijdelijk op te vangen in de openbare ruimte, zodat het water niet de huizen inloopt. Zo kan een speelterrein of een plantsoen als tijdelijke waterberging dienstdoen. Door straatprofielen anders in te richten, kunnen we het water gericht laten wegstromen naar een veilige plek.” Naast wateroverlast, speelt ook hitte een rol. “Door middel van groen kun je hittestress opvangen, ook daarvoor zoeken we naar slimme oplossingen.” Het beleid, de plannen en oplossingen om de gemeente ‘waterproof’ te maken, worden vastgelegd in een strategisch plan. “Dat is geen statisch stuk. De situatie verandert steeds en daar spelen we op in.”
Waterbeheer wordt steeds technischer, weten Carlieke en Jochem. “Zo heeft ieder gemaal een computer waarmee we gegevens verzamelen en op afstand, via de laptop, de situatie kunnen monitoren. Daardoor kunnen we bij calamiteiten snel ingrijpen en beschikken we tegelijkertijd over data voor onderhoud en beheer. Ook de grondwaterstand wordt continu gemeten. We analyseren trends en vertalen deze naar toekomstbestendig beleid. Via de neerslagradar zien we precies hoeveel neerslag waar is gevallen. Waar overlast ontstaat, zoeken we naar de oorzaak en de oplossing. Zo houden we steeds een vinger aan de pols.”
